شیخ مشعل الاحمد الجابر الصباح متولد ( سال 1940 ) در شهر کویت ، کشور کویت می باشد . ابتدا در مدرسه المبارکیه که یکی از قدیمی ترین مدراس کشور کویت می باشد ، تحصیلات خود را شروع کرد . سپس به دانشگاه هندن پلیس انگلیس رفت و در رشته علوم انتظامی تحصیل و ( در سال 1960) از آنجا فارغ التحصیل شد ؛ متقاعب آن نیز وارد وزارت کشور این کشور شد . در سال 2004 نیز به سمت معاون رییس گارد ملی به درجه وزیر انتخاب شد.

شیخ نواف الاحمد الجابر الصالح امیر کویت ، در تاریخ 7 اکتبر 2020 برادر کوچک تر خود ، شیخ مشعل الاحمد را به عنوان ولیعهد کویت منصوب کرد و بعد از آن هم مجلس ملی کویت با ولیعهد جدید بیعت کرد . وی تا 16 دسامبر 2023 ولیعهد کویت بود که پس از فوت شیخ نواف الاحمد امیر جدید کویت شد . شیخ مشعل نیز به مدت یک سال وقت خواهد داشت تا ولیعهد جدید را معرفی کند . وی که به عنوان هفدهمین حاکم کویت ( امیر ) است ، دارای دوازده فرزند شامل هفت دختر و پنج پسر می باشد . اما امیر جدید کویت با چه چالش هایی روبروست؟

میدان گازی آرش نقطه اختلاف جدید تهران -کویت

روابط میان امیرنشین کویت با همسایه شمالی اش ایران هموراه از نوعی اعتدال برخوردار بوده است. با این حال نزاع بر سر سهم هر کشور در میدان گازی آرش یا دره که یکی از میادین بزرگ نفتی در شمال خلیج فارس می باشد به چالشی نو میان طرفین بدل شده است. میدانی که کشورمان ادعای مالکیت بر قسمت شمالی آن و دو کشور کویت و عربستان سعودی نیز مدعی مالکیت کل یا بخشی از آن را به صورت انحصاری دارند  میدانی است که طبق برآورد ها 20 تریلیون فوت مکعب ذخیره گازی و نزدیک به 310 تریلیون نفت خام را در درون خود ذخیره دارد . نزدیک به 40 درصد از این میدان نفتی در محدوده آب های سرزمینی ایران قرار دارد که تخمین زده می شود 220 میلیارد متر مکعب ذخایر گاز دارد ؛ شرکت ملی نفت ایران در سال های گذشته برای تعیین میزان ذخایر نفتی و گازی در این میدان یک حلقه چاه اکتشافی به نام "چاه شماره یک آرش "حفر کرد .

کویت و عربستان در مارس سال 2022 یک قراردادی را برای تقسیم این میدان گازی امضاء کردند ؛ قراردی سه جانبه که با اعتراض مقامات کشورمان مواجه شد . در پاسخ به این اعتراض ، وزیر خارجه کشورکویت مدعی شد این یک قرارداد سه جانبه بین ایران ، کویت و عربستان است . چند ماه پس از آن نیز وزیر نفت کشورمان اعلام کرد به زودی عملیات بهره برداری از این میدان را آغاز خواهیم کرد . چند روز قبل از اعلام این خبر ، وزیر نفت کویت نیز اظهار کرده بود که کشورش بدون منتظر ماندن برای مشخص شدن مرز دریایی بین دو کشور عملیات حفاری در این میدان را انجام خواهد داد .

ریشه این اختلاف 60 ساله به زمانی برمی گردد که ایران امتیاز دریایی ای را به شرکت نفت "انگلستان و ایران" اعطاء کرد ؛ در همین حال کشور کویت نیز این امتیاز را به شرکت نفتی انگلیسی دیگر به نام" رویال داچ اشل" اعطاء کرد که این دو امتیاز باعث مشکلاتی برای ایران شد . مشکلاتی که هنوز هم به دلایل اقتصادی و سیاسی ادامه دار می باشد .

سال 2001 ایران عملیات اکتشاف را در این میدان شروع کرد ک در پی آن کویت کشورمان را به شکایت در مجامع بین المللی تهدید کرد .  پس از آن نیز امیر کویت به ایران سفری انجام داد ، و با رییس جمهور وقت کشورمان دیدار کرد که منجر به توقف فعالیت های اکتشافی شد . همچنین از سکوی ساخته شده برای میدان گازی آرش در میادین دیگر استفاده شد .

هرچند که ریشه این اختلاف به 60 سال پیش برمی گردد ولیکن در چند سال اخیر با اقداماتی که طرفین ماجرا انجام داده اند ، تبدیل به یکی از نقاط اختلافی بین سه طرف ماجرا به ویژه تهران و کویت شده است . همسایگی و نزدیکی فاصله بین ایران وکویت و داشتن مرز دریایی مشترک باعث تشدید تنش های سیاسی بین دو کشور شده است . هرچند که مقامات دو کشور سعی در مدیریت این موضوع داشته اند . به طور مثال پس از فوت شیخ نواف الاحمد امیر فقید کویت در چند روز گذشته ، بلافاصله رییس جمهور کشورمان پیام تسلیتی صادر کرد و روز بعد از آن نیز وزیر امور خارجه کشورمان به کویت سفر کرد و با امیر جدید و مقامات این کشور دیدار هایی انجام داد .

سال گذشته نیز دولت کویت با امضای قراردادی به مبلغ 367 میلیون دلار با کشور ترکیه ، پهپاد های " بیرقدار تی بی 2 "را از ترکیه می خرد . عده ای از آگاهان سیاسی معتقدند ، این خرید بیشتر جنبه سیاسی داشته و به نطر می آید نوعی اعمال و اهرم فشار علیه فعالیت های به حق کشورمان نسبت به ادعاهای حقوق حقه خود در میدان گازی آرش باشد .

مشکلات مرزی کویت و عراق در زمین و دریا

اختلاف میان کویت و عراق بر سر مرز های دو کشور نیز نزاع تاریخی بوده و مربوط به سال 1990 می شود . زمانی که جنگ بین عراق و کویت در پی حمله نیروهای ارتش بعث عراق به این کشور انجام شد . بهبود یا کاهش روابط سیاسی بین دو کشور باعث مطرح شدن دوباره آن در هر دوره ای شده است .

سازمان ملل متحد پس از پایان حمله عراق به کویت در سال 1991 نقش میانجی گر را ایفا کرد و دو سال بعد در سال 1993 مرز های زمینی طرفین را مشخص کرد . اما تعیین مرز های دریایی بین کویت و عراق مشکلی است که به این راحتی ها رفع نخواهد شد ؛ چرا که تعیین مرزها در خور عبدالله بر اساس قطعنامه 833 شورای امنیت صرفا شامل مرزهای زمینی می شود و نه مرزهای دریایی و ضمن اینکه عراق تنها 58 کیلومتر خط ساحلی دارد و نمی خواهد با همین مقدار کم ، خط ساحلی را هم از دست بدهد .

این تنش ها زمان به اوج رسید که در سال 2010 کویت ساخت بندری بزرگ به نام مبارکه را در کرانه غربی الخور آغاز کرد . در همین زمان نیز عراق ، ساخت بندر بزرگ فاو را در مقابل آن شروع کرد . در سال آگوست 2013 نیز عراق طی نامه ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد مدعی شد ، کویت در منطقه خور عبد الله تغییرات جغرافیایی و محیط زیستی در مرز های دو کشور را ایجاد کرده است ؛ همچنین بدون اطلاع عراق اقدام به تاسیس یکجانبه بندری جدید کرده است .

تا کنون شش نشست توسط کمیته های فنی دو طرف برای حل و فصل این اختلافات برگزار شده است اما همچنان مشکلات برای تعیین مرزهای دریایی ادامه دارد . کارشناسان سیاسی معتقدند ، که ایجاد بندر بزرگ مبارکه از سوی دولت کویت عملا عراق را به "کشوری محصور در خشکی" تبدیل می کند .

مشکلات اقتصادی داخلی کویت

عدم ثبات سیاسی در بین مقامات ارشد کویت ، طی 15 سال گذشته باعث بی رغبتی و یا کم رغبتی سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی در یکی از بزرگترین صادر کننده های نفت جهان شده است . این مناقشات سیاسی داخلی کویت باعث تاخیر در انجام اصلاحات اقتصادی شده است که می توانست باعث پویایی تجارت این کشور شود .

این تاخیرات تا آنجاست که صندوق بین المللی پول در چند ماه گذشته اعلام کرده بود ، تاخیر در انجام اصلاحات اقتصادی باعث خطر از دست رفتن فرصت های تجاری می شود ؛ هر چند در سال گذشته کویت با افزایش قیمت نفت سوده کرده و تولید ناخالص داخلی 8.2 درصد در سال 2022 افزایش داشته است . از آنجایی که 88 درصد بودجه عمومی کویت به درآمدهای نفت خام بستگی دارد ، تورم اقتصادی و فرار مالیاتی شرکت های بزرگ چند ملیتی نیز از مشکلاتی است که شیخ مشعل الاحمد پس از حاکم شدن با آن مواجه می باشد .

ناگفته پیداست که شیخ مشعل الاحمد الجابر الصباح با داشتن تحصیلات نظامی و سابقه امنیتی ، به مشکلات داخلی و مسائل اقتصادی –سیاسی سیاست خارجی کویت ، نگاه ویژه تری دارد .

خبرنگار: حمید اسدی